Symbolizuje ona wdzięczność narodu polskiego dla społeczeństwa Kanady za liczne dowody sympatii i wsparcia dla umacniania samodzielnego, w pełni suwerennego i demokratycznego bytu Rzeczypospolitej Polskiej. Ograniczając się do historii najnowszej nie sposób nie wymienić choćby tego faktu, że to właśnie Kanada była wielkim orędownikiem szybkiego członkostwa Polski w NATO i jako pierwsza ratyfikowała akt przyjęcia Polski.

To Kanada - kanadyjskie środowiska akademickie jako jedne z pierwszych, już w zarodku procesów transformacji w Polsce, dawały liczne dowody międzynarodowej akademickiej solidarności wspierając intelektualnie i materialnie reformujące się instytucje edukacyjne w Polsce.

Szkoła Główna Handlowa doświadczyła wielu dowodów pomocnej współpracy ze strony licznych kanadyjskich akademików oraz instytucji - że wymienię choćby Kanadyjską Agencję Rozwoju Międzynarodowego (CIDA)". 

Profesor Janina Jóźwiak - laudacja

W rozwoju państwa i narodu rola wybitnych jednostek jest niepodważalna, a istnieją takie momenty w historii, w których od działań (ale i zaniechań) tych jednostek zależy przyszły los całego społeczeństwa. Chodzi mi tu nie tyle o czyny wielkie i heroiczne lecz takie, które podjęte w imię dobra wspólnego owocują nim i przynoszą pożytek obywatelom. Monteskiusz powiedział: "Większość dobrych skutków natura i polityka osiągają bez hałasu, w sposób niedostrzegalny dla oczu nawet tych, którzy skutki te odczuwają". Takie działania usuwają przeszkody na drodze rozwoju społecznego i pozwalają na zmierzanie w kierunku dobrobytu obywateli. Takie też działania, wbrew pozorom, zauważane są przez historię i doceniane przez potomnych.

O formacie polityka i jego roli w historii swojego kraju świadczą nie tylko rozmiary popularności, wielkie gesty w czasach napięć i burzy, ale też umiejętność podejmowania trudnych decyzji w czasach spokoju - decyzji i działań właśnie na rzecz dobra wspólnego.

Joseph Jacques Jean Chretien z pewnością należy do tych polityków, którzy takie trudne decyzje umieją podejmować i z pewnością dzięki nim zapisał się już w historii politycznej Kanady.

Karierę polityczną Jean Chretien rozpoczął jako młody człowiek. W wieku 29 lat w 1963 r. został wybrany deputowanym do kanadyjskiej, Izby Gmin jako reprezentant okręgu wyborczego Saint-Maurice-Lafleche. Ponowny wybór zapewnił sobie podczas wyborów 1965 r. Był już wówczas aktywnym i znanym w Quebecu działaczem Partii Liberalnej Kanady, jednego z dwóch najstarszych ugrupowań kanadyjskich, powstałego w 1873 r.

W rezultacie zwycięskich dla liberałów wyborów Jean Chretien został mianowany w lipcu 1965 r. Sekretarzem Parlamentarnym Premiera Lestera B.Pearsona, osoby niezwykle zasłużonej dla Kanady i polityki międzynarodowej, laureata Pokojowej Nagrody Nobla w 1957 r. Od stycznia 1966 r. J. Chretien był Sekretarzem Parlamentarnym Ministra Finansów, a w kwietniu 1967r. objął stanowisko Ministra Stanu przy Ministrze Finansów. W dniu 18 stycznia 1968 r. został powołany na swoje pierwsze stanowisko ministerialne - Ministra Dochodów Kanady. Sprawowanie tych funkcji pozwoliło mu zdobyć doświadczenie we władzach wykonawczych, którego nie mógłby uzyskać będąc deputowanym do parlamentu.

Również w kolejnych wyborach do Izby Gmin, które miały miejsce 25 czerwca 1968 r. uzyskuje mandat.

W dniu 6 lipca 1968 r. Jean Chretien zostaje zaprzysiężony, jako Minister Spraw Indian i Rozwoju Regionu Północy, które to stanowisko sprawował aż do dnia 8 sierpnia 1974r., kiedy to po kolejnym uzyskaniu mandatu do Izby Gmin w wyborach 1974 r., został mianowany Ministrem Skarbu. W czasie sprawowania tej funkcji doprowadził do opracowania Białej Księgi na temat polityki rządu kanadyjskiego wobec Indian oraz do utworzenia w Kanadzie 10 nowych parków narodowych. Od 14 września 1976 r. obejmuje tekę Ministra Przemysłu i Handlu, a rok później, 16 września 1977 r. zostaje Ministrem Finansów i sprawuje tę funkcję do 4 czerwca 1979r. Współpracuje w całym tym okresie ściśle z Premierem Pierrem E.Trudeau identyfikując się z koncepcjami zmierzającymi do rozładowania konfliktu pomiędzy Quebec a resztą kraju, wprowadzeniem języka francuskiego, jako języka urzędowego w całej Kanadzie i akcentowaniem dwujęzycznego i dwukulturowego charakteru społeczeństwa czy zwiększeniem inwestycji federalnych w prowincji Quebec z jednoczesnym utrzymaniem zasad federalizmu i silnego rządu centralnego.

W okresie 1968-1979 Jean Chretien sprawuje wspomniane wyżej urzędy ministerialne należąc jednocześnie do czołowych polityków swojej partii. Mimo, iż Partia Liberalna oddaje na krótko władzę po wyborach parlamentarnych w 1979r., Jean Chretien zostaje w nich wybrany po raz szósty na deputowanego do Izby Gmin.

Po wyborach w dniu 18 lutego 1980 r., w których odniósł bezprecedensowy sukces w swoim okręgu wyborczym, zostaje mianowany w dniu 3 marca 1980 r. Ministrem Sprawiedliwości i Prokuratorem Generalnym Kanady oraz Ministrem Stanu ds. Rozwoju Społecznego.

W tym samym czasie (1980-82) Jean Chretien sprawuje dodatkowo funkcję Ministra odpowiedzialnego za negocjacje konstytucyjne. Miały one na celu wypracowanie rozwiązań w trzech kwestiach: po pierwsze, przeprowadzenia procesu kanadyzacji konstytucji ("uojczyźnienia" konstytucji - patriatioń) polegającej na przejęciu przez Kanadę suwerenności nad uchwalaniem konstytucji i dokonywaniem w niej zmian bez udziału parlamentu brytyjskiego, po drugie, przyjęcia przez wszystkie lub większość prowincji proponowanej przez rząd federalny procedury dokonywania zmian w aktach konstytucyjnych, w której to procedurze główną rolę odgrywać miał parlament i rząd federalny oraz po trzecie, uzgodnienie ostatecznej treści i sposobu uchwalenia Aktu Konstytucyjnego zawierającego m.in. Kartę Praw i Wolności (Charter of Rights and Freedoms) obywateli Kanady. Mimo wielu trudności, konfliktów i oporu części prowincji udało się, między innymi, dzięki stanowczości głównego ministra odpowiedzialnego za negocjacje konstytucyjne z władzami prowincji, doprowadzić do realizacji tych trzech celów i uroczystego podpisania w dniu 17 kwietnia 1982 r. przez królową Elżbietę II, Premiera Kanady, a także m.in. Ministra Jeana Chretiena, Proklamacji potwierdzającej suwerenność Kanady nad jej konstytucją i wejście w życie Aktu Konstytucyjnego 1982 r., zawierającego także wspomnianą Kartę Praw i Wolności. Fakt ten Pan Premier Chretien uważa za jedno z najważniejszych osiągnięć w swojej karierze. Podpis J. Chretiena na Proklamacji znalazł się bezpośrednio pod podpisem królowej angielskiej, co już wówczas potwierdzało jego rolę w historii politycznej kraju.

W tym samym roku 1982, 10 września, został mianowany na kolejne stanowisko rządowe - Ministra Energii, Kopalin i Zasobów Naturalnych, zaś w czerwcu 1984 r. J. Chretien został mianowany Wicepremierem Kanady i Sekretarzem Stanu Spraw Wewnętrznych. Po kolejnych wyborach parlamentarnych, które odbyły się 4 września 1984 r Jean Chretien zdobył mandat deputowanego w swoim tradycyjnym okręgu wyborczym Saint-Maurice, uzyskując największy procent oddanych głosów spośród kandydatów Partii Liberalnej i w opozycyjnym "gabinecie cieni" został oponentem Ministra Spraw Wewnętrznych.

W dniu 27 lutego 1986 r. Jean Chretien rezygnuje z mandatu w Izbie Gmin i przerywa swoja działalność polityczną, wycofując się z życia publicznego. Powie później, że była to o wiele trudniejsza decyzja, niż wejście w działalność polityczną. Do polityki powraca zachęcony przez przyjaciół i wpływowe osoby z Partii Liberalnej po czterech latach nieobecności, by ubiegać się o przewodnictwo Partii Liberalnej. Na ogólnokrajowej konwencji partyjnej w dniu 23 czerwca 1990 r. zostaje wybrany na lidera partii. W kolejnych wyborach parlamentarnych uzyskuje mandat deputowanego do Izby Gmin z okręgu wyborczego Beausejour w Nowym Brunszwiku i w dniu 21 grudnia 1990 r. zostaje zaprzysiężony jako Lider Opozycji w Izbie Gmin.

Wybory parlamentarne w dniu 25 października 1993 r., pierwsze dla Partii Liberalnej pod kierownictwem J. Chretiena, zakończyły się jej dużym sukcesem, największym od 1949 r., bowiem partia uzyskała 177 mandatów na 295 miejsc w Izbie Gmin. Jean Chretien 4 listopada został zaprzysiężony jako Premier Kanady.

Swoją popularność po czterech latach kierowania rządem potwierdził w wyborach parlamentarnych z 2 czerwca 1997 r., kiedy Partia Liberalna ponownie uzyskała bezwzględną większość mandatów w Izbie Gmin, a sam Premier zwyciężył w swoim okręgu wyborczym St-Maurice. Przewodniczenie rządowi federalnemu i Partii Liberalnej nie spowodowało spadku zaufania kanadyjczyków do swojego Premiera i jego działania są zdecydowanie akceptowane przez większość.

Jean Chretien otrzymał w trakcie wielu lat swojej kariery politycznej szereg wyróżnień i tytułów honorowych uczelni kanadyjskich i zagranicznych. Decyzją Senatu Akademickiego, Szkoła Główna Handlowa wpisuje się na listę uczelni, które doceniły zasługi Pana Premiera Jean Chretiena.

Kiedy Szkoła Główna Handlowa podjęła w 1990 roku trud reformowania Uczelni dla uczynienia z niej nowoczesnej europejskiej i międzynarodowej instytucji edukacji wyższej, spotkała się z poparciem wielu środowisk akademickich na świecie. Jednym z pierwszych deklarujących chęć współpracy z nami było kanadyjskie środowisko akademickie, reprezentowane przez Canadian Consortium of Management Schools. Bardzo szybko z deklaracji wyniknęły działania i już w 1992 roku ruszył Program Polsko-Kanadyjski, którego celem było i jest wspomagania rozwoju gospodarki wolnorynkowej w Polsce poprzez nauczanie nowoczesnych systemów zarządzania biznesem, finansów, marketingu. Program ten jest sponsorowany przez Rząd Federalny Kanady.

W ciągu prawie 7 lat współpracy Szkoły z uczelniami kanadyjskimi kilkudziesięciu pracowników SGH odbyło staże naukowe w Kanadzie, kilkudziesięciu profesorów kanadyjskich wygłosiło wykłady w SGH, publikowano wspólne książki, prowadzono wspólne badania.

Program Polsko-Kanadyjski w znaczącym stopniu przyczynił się do modernizacji Biblioteki Szkoły - finansowo, materialnie, a także szkoląc pracowników Biblioteki. Program Canadian Master of Business Administration ma już prawie 100 absolwentów i zamierza wypromować kolejnych 100 do roku 2000.

To są tylko suche informacje i dane, za którymi kryje się ogrom pracy i zaangażowania intelektualnego naszych kanadyjskich przyjaciół.

Nadając tytuł doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej Premierowi Kanady, Panu Jean Chretienowi, Senat SGH wyraża nie tylko uznanie dla Jego osobistych dokonań, ale i wdzięczność dla Rządu i środowiska akademickiego Kanady za wszechstronne, finansowe i intelektualne wsparcie, jakiego Szkoła doznała w wyjątkowym w jej historii okresie gruntownych przeobrażeń.

Z recenzji Profesora Andrzeja Całusa

Osoba Premiera Rządu Kanady Jeana Chretiena jest dobrze znana w polskich środowiskach zajmujących się międzynarodowymi stosunkami, zarówno politycznymi, jak i gospodarczymi. Znajomość ta występuje zwłaszcza wśród pracowników naukowych Szkoły Głównej Handlowej. Dzieje się tak za sprawa tego, że Rząd Kanadyjski kierowany przez Premiera Jeana Chretiena zarówno sprzyja Polsce w jej staraniach o odzyskanie jej należnego historycznie miejsca w rodzinie państw demokratycznych, jak też zabezpiecza dogodne warunki dla rozwijania się wielokierunkowej współpracy między kadrą, naukowo-dydaktyczna Szkoły Głównej Handlowej a odpowiednimi instytucjami czy środowiskami akademickimi Kanady.

Dobrą "wizytówkę" dla Jeana Chretiena stanowi jego praca autobiograficzna, "Prosto z serca" (Straight from the Heart). Z jej lektury wyłania się obraz człowieka nie tylko głęboko zaangażowanego w pomyślny rozwój Kanady, ale również osoby o racjonalnym oraz uczciwym spojrzeniu na politykę i sprawy człowieka. Świadczy o tym m.in. zarówno sposób, w jaki zajął się sprawą Indian, rdzennej ludności Kanady, jak i jego podejście do rozwiązywania problemu obywateli Kanady pochodzenie francuskiego (do których sam należy) w ramach struktury Kanady jako państwa federalnego. W pierwszym przypadku na podkreślenie zasługuje zrozumienie przez niego, że stworzenie dla ludności indiańskiej właściwych warunków życia nie może oznaczać jej pełnej asymilacji z innym grupami etnicznymi społeczności kanadyjskiej, ale wymaga wypracowania rozwiązań gwarantujących zachowanie własnego dziedzictwa kulturowego i własnej tożsamości plemion indiańskich. Jeżeli natomiast chodzi o sposób zaangażowania się J. Chretiena w rozwiązywanie problemu obywateli Kanady pochodzenia francuskiego, to charakteryzuje je przeciwdziałanie tendencjom separatystycznym i sprzyjanie pojednaniu narodowemu poprzez zapewnienie pełnego równouprawnienia Kanadyjczyków pochodzenia francuskiego i angielskiego w ramach Kanady jako państwa federalnego.

Z lektury książki "Prosto z serca" wyłania się, ujmując ogólnie, osobowość człowieka, który wywodząc się ze środowiska ludzi pracy, konsekwentnie i z uporem realizuje politykę liberalną we właściwym rozumieniu tego pojęcia.

W środowisku ekonomicznych szkół wyższych w Polsce jest dobrze znane, że między ośrodkami akademickimi Kanady a Szkołą Główną Handlową istnieje coraz szerzej rozwijająca się wszechstronna współpraca, między innymi w takich sprawach jak: wymiana pracowników naukowo-dydaktycznych, wymiana doświadczeń w zakresie programów i metod nauczania oraz pomoc ze strony kanadyjskiej przy wzbogacaniu zbiorów bibliotecznych jak też unowocześnianiu sprzętu niezbędnego do prowadzenia badań i dydaktyki, odpowiadającego najnowszym osiągnięciom technicznym. Za czasów kierowania Rządem Kanady przez Jeana Chretiena współpraca ta wzmocniła się i nabrała dużego "rozmachu".

Szkoła Główna Handlowa, najstarsza i największa w Polsce wyższa uczelnia ekonomiczna, ma w programie swych studiów i badań wszystkie dziedziny, w których są umiejscowione zaprezentowane wyżej osiągnięcia Jeana Chretiena. Dziedziny te są szczególnie silnie reprezentowane przez takie Kolegia jak: Kolegium Zarządzania i Finansów oraz Kolegium Gospodarki Światowej, a wśród kierunków studiów znajduje się kierunek międzynarodowych stosunków gospodarczych i politycznych. Warto również zaznaczyć, że wśród tematów badawczych pracowników SGH ważne miejsce zajmują zagadnienia ochrony środowiska naturalnego. Można zatem przyjąć, że gdyby J. Chretien ukończył studia wyższe w Polsce, to byłby z pewnością absolwentem Szkoły Głównej Handlowej.

Szkoła Główna Handlowa należy do tych ośrodków kształcenia akademickiego, których absolwenci, w tym również doktorzy zajmują wysokie stanowiska we władzach publicznych zarządzających Polską, a zwłaszcza jej sprawami gospodarczymi. Doktorzy SGH pełnili i pełnią funkcje premiera, wicepremierów i ministrów w Rządzie Rzeczypospolitej Polskiej. Funkcje te i związane z nimi kariery polityczne są, w pełni porównywalnymi z funkcjami i kariera polityczną Jeana Chretiena. Zaprezentowane w recenzji osiągnięcia Jeana Chretiena stanowią ważny argument za przyznaniem Premierowi Kanady Jean Chretienowi tytułu doktora honoris causa wyższej szkoły ekonomicznej, jak również za tym, aby był to doktorat honoris causa Szkoły Głównej Handlowej. Przyznanie takiego tytułu Jean Chretienowi stanowić będzie liczące się wzbogacenie w gronie działaczy sprawujących wysokie urzędy państwowe, grupy wychowanków SGH z tytułem naukowym doktora nauk ekonomicznych. 

Z recenzji Profesora Marka Safiana 

Pan Jean Chretien jest bez wątpienia współtwórcą współczesnej kanadyjskiej koncepcji federacyjnej. Koncepcji, której zasadniczym przesłaniem zdaje się być skojarzenie zasady autonomii poszczególnych członów Federacji z ideą wspólnego państwa, w którym respektowane są istotne, wspólne dla całego społeczeństwa kanadyjskiego wartości i rozwiązania. Trzeba przytoczyć w tym miejscu własne wyznanie Pana Jean Chretien, w którym tak dobrze potrafił przeprowadzić rozróżnienie pomiędzy nacjonalizmem stojącym zawsze w opozycji do budowy wspólnego, wielokulturowego państwa a patriotyzmem: "Nationalism is the hatred of others. Patriotism is the love of your own kind" i dodaje "that has been one of my mottoes in politics, and all my speeches in Quebec were positive expression of my love for Canada in one way or another" (Straight of the heart. s. 147).

Jean Chretien należy do tych wybitnych mężów stanu, którzy doskonale rozumieją, że uniwersalność, tworzenie wspólnoty narodowej w ramach jednego państwa nie musi pozostawać w opozycji do różnorodności, dwujęzyczności, wielokulturowości społeczeństwa. Może ono bowiem zawsze czerpać swoje inspiracje z różnorodnych źródeł: odmiennych tradycji, kultury i obyczaju, i to jest jego prawdziwe bogactwo. Znowu warto przypomnieć słowa samego Jean Chretien, w których jakże trafnie zauważa: "I talked about Canada 's tradition of sharing its wealth among regions; I talked about Canada's advantage in having a link with two of the greatest Ianguages and cultures in the world; and I talked about the personal satisfaction of being bilingual and bicultural ..." (tamże, s. 147).

Tkwi w tym stwierdzeniu podkreślającym znaczenie wpływów różnych kultur i języków dla kształtowania się tożsamości kanadyjskiej ważne, ogólniejsze przesłanie, którego adresatem są przecież nie tylko politycy, ale i współczesne społeczeństwo, w których występuje krzyżowanie się kultur i różnorodnych tradycji (tak przecież wyraźnie odczuwane w samej Kanadzie przez każdego, kto tam przybywa). Umiejętność budowania konsensusu opartego na wzajemnym szanowaniu wspólnych wartości, zasad demokracji i praw człowieka, pluralizmu jest istotnym doświadczeniem również dla starych społeczeństw europejskich -dzisiaj tak silnie zaangażowanych w budowę wspólnej Europy.

Jean Chretien reprezentował konsekwentnie na swojej drodze politycznej ten właśnie kierunek myślenia i działania, zmierzający do uzgodnienia dwukulturowości i dwujęzyczności Kanady z ideą państwa federacyjnego. Doświadczenia stąd płynące mają charakter uniwersalny, są szczególnie ważne w dzisiejszym świecie, w którym tożsamość i własna tradycja muszą koegzystować z tendencjami w kierunku globalizacji kultury, powszechnej wymiany informacji, umiędzynarodowieniem rynków, uniwersalizacji rozwiązań prawnych i struktur organizacyjnych, w tym tworzenia wspólnych, ponadpaństwowych organizacji. W świecie, w którym następuje upowszechnienie wzorców zachowania i obyczaju, ale w którym zarazem dostrzega się coraz silniejsze przywiązanie do własnych odrębności kulturowych i tradycji.

Jean Chretien należy do grona tych ludzi życia publicznego, którzy cenią sobie szczególnie wartości, coraz rzadziej we współczesnym świecie polityki respektowane, takie jak uczciwość, rzetelność w realizacji zobowiązań zaciąganych wobec społeczeństwa przez ugrupowania polityczne sprawujące rządy, służebność władzy wobec własnego kraju. Dlatego może, jak sam to zawsze podkreślał, unikał za wszelką cenę składania ekstrawaganckich i nierealistycznych obietnic, których jedynym celem mogłyby być doraźne sukcesy polityczne, ale których konsekwencją byłoby zarazem załamanie zaufania społeczeństwa do władz publicznych. Przywrócenie tego zaufania, wiary w uczciwość, rzetelność i użyteczność władz publicznych stanowiło jeden z ważnych celów działań podejmowanych przez Jean Chretien na arenie publicznej, zarówno w charakterze członka rządu, jak i następnie premiera Kanady. Takie właśnie podejście odróżnia polityka od męża stanu, jak bowiem trafnie zauważa się: Polityk myśli o następnych wyborach. Mąż stanu -o następnych pokoleniach.

Jakże aktualnie brzmią dzisiaj słowa Premiera Jean Chretien, które można odnieść nie tylko do społeczeństwa kanadyjskiego "Canadians don't expect miracles. They expect judgment, integrity, and hard work. I can create that atmosphere of contidence, then we will feel good about ourseIves again, and through millions and millions of positive decisions made evew day by every one of us, we will be able to resolve most of the diffculties we now face" (tamże, s. 238).

W zdaniach tych zawiera się w istocie pozytywny, uniwersalny program działań każdej władzy publicznej w demokratycznym państwie. Czy nie jest tak, jak się niekiedy zauważa, że demokracja wynika z przeświadczenia, że w zwykłych ludziach tkwią niezwykłe możliwości.

Po kilkudziesięciu latach braku suwerenności, kiedy wreszcie odzyskaliśmy w Polsce ponownie możliwość stanowienia o sobie i mamy własny, demokratycznie wybrany rząd potrafimy w pełni docenić wartości życia publicznego, do których odwołuje się Jean Chretien, a w tym znaczenie wartości jaką jest wiarygodność społeczna władzy, której powierzamy rządzenie krajem.

W akcie przyznania Panu Premierowi Jean Chretien zaszczytnego tytułu doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej dostrzegam nie tylko wyrażenie szacunku dla Jego wybitnych osiągnięć jako męża stanu, ale również wyrażenie podziwu dla osiągnięć Jego kraju, w którym demokracja i poszanowanie praw człowieka splatają się z wysoką jakością życia obywateli oraz umiejętnością stawienia czoła wielkim wyzwaniom współczesności.

Przemówienie Premiera J. Chretiena

Czuję się uhonorowany faktem, ze tak wielu polskich naukowców i studentów zajmujących się Kanadą przybyło dzisiaj z całej Polski do Warszawy, aby wziąć udział w tej uroczystości. Cieszę się bardzo z obecności ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Kanadzie, wybitnego wychowanka tej szkoły i jednego z jej największych propagatorów.

Ma on po temu słuszne powody. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie jest jedną z czołowych kuźni talentu, kwalifikacji i umiejętności przewodzenia, które są siłą napędową obecnego odrodzenia Polski. Kanada miała swój udział w finansowaniu rozwoju programu Executive MBA na tej uczelni. Mam dziś przyjemność potwierdzić nasze dalsze zaangażowanie w ten program poprzez drugą fazę naszego wspólnego projektu.

Gdy dowiedziałem się, że Szkoła pragnie nadać tytuł honoris causa Premierowi Kanady poczułem się, mówiąc skromnie, niezwykle dumny. Powinienem dodać, ze uhonorowanie mnie przez tak wspaniałą instytucję zadziwiłoby wielu moich nauczycieli z chłopięcych lat. Każdy z nich mógłby zaświadczyć, że moje zaangażowanie w naukę w szkole było -zróżnicowane - mówiąc oględnie.

Moja obecna wizyta w Polsce jest pierwszą wizytą premiera Kanady w tym kraju. Ma ona miejsce 80 lat po odrodzeniu się nowoczesnego Państwa Polskiego oraz pod koniec dekady wyjątkowych zmian w całej Europie.

Wyróżnienie, które mnie właśnie spotyka uświadamia mi olbrzymie zmiany, jakie zaszły w Polsce w okresie zaledwie kilku lat. Kanada jest dumna, że mogła być z tymi zmianami związana.

Nasze związki z Europą są głębokie. Są to związki pochodzenia, rodziny, historii i wspólnych wartości. Leżą one u podstaw naszej tożsamości narodowej i naszej historii. Większość Kanadyjczyków urodziła się na tym kontynencie lub ma tu korzenie. Wśród nich jest prawie 800 000 Kanadyjczyków polskiego pochodzenia. Osadnictwo polskie w Kanadzie sięga ponad sto lat wstecz. Ciężka praca, marzenia i wizja Kanadyjczyków polskiego pochodzenia miały zasadniczy udział w tworzeniu Kanady jako zamożnego i zróżnicowanego narodu, którym jesteśmy dzisiaj.

W ciągu tego stulecia milion kanadyjskich ochotników ryzykowało życie w dwóch strasznych wojnach, aby bronić wolności w Europie. Ponad sto tysięcy z nich nie wróciło do domu. W czasie Drugiej Wojny Światowej oddziały kanadyjskie i polskie walczyły ramię w ramię w wielu kampaniach. Wezmę dziś udział w specjalnej uroczystości, upamiętniającej więzy wyrosłe na bazie tej wspólnej ofiary.

W czasie ciemnych dni zimnej wojny, jako członek-założyciel NATO, Kanada pracowała w sposób zaangażowany i twórczy dla zachowania bezpieczeństwa i stabilizacji w Europie oraz dla rozładowania napięcia międzynarodowego.

Mury ideologii runęły w sposób dramatyczny. Jednym z powodów była długa i odważna walka Polaków o wolność. Świat ma u Was za to dług wdzięczności. Jednak nawet w nowej rzeczywistości istnieją niebezpieczeństwa. Dlatego Kanada uważa NATO za zasadniczy element stabilizacji w nowej Europie. Dlatego też zdecydowanie popieraliśmy i pierwsi ratyfikowaliśmy przyjęcie Polski, Czech i Węgier do NATO. Ten historyczny rozdział w historii Paktu będzie już wkrótce formalnie zakończony.

We wczesnych latach siedemdziesiątych Kanada była aktywnie zaangażowana w proces helsiński, który dał początek obecnej Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Organizacja ta, nie będąc już dłużej polem zadawnionej rywalizacji między Wschodem a Zachodem, stała się kluczem do rozwiązywania współczesnych wyzwań w Europie. W zeszłym roku, jako jej przewodniczący, minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek musiał zmagać się z istotnymi problemami, jak na przykład straszny konflikt w Kosowie, który nawet teraz, gdy wygłaszam te słowa, rozwija się w bardzo niepokojący sposób. Chciałbym złożyć ministrowi Geremkowi wyrazy uznania za doskonałe przewodnictwo.

Panie i Panowie, marsz historii odbywa się często w sposób tajemniczy i trudny do przewidzenia, pozornie wbrew logice, stanowiąc wyzwanie dla ludzkiej wyobraźni, pozostawiając nas w pokorze. Wydarzenia ostatniej dekady w Europie dobitnie o tym świadczą.

Dziesięć lat temu Kanada i Polska należały do przeciwnych paktów militarnych, utrzymujących miliony żołnierzy po obu stronach ideologicznego podziału, który wydawał się wieczny. W mgnieniu oka podział ten został zmazany. Jednak nadal żyjemy z pozostałościami historii i stawimy czoła wielu trudnym wyzwaniom.

Wprawdzie większa część Europy żyje w pokoju, jednak w pewnych regionach nadal trwają niepokojące konflikty, często spowodowane podziałami etnicznymi. Bośnia, Kosowo i Albania są tylko najbardziej oczywistymi przykładami.

Ponadto, w niektórych krajach przemiany demokratyczne nie zostały jeszcze zakończone. Jak wiecie, demokracja oznacza więcej niż przeprowadzanie wyborów. Oznacza ona także praworządność i szacunek dla praw człowieka, wliczając w to prawa mniejszości.

Europa stworzyła szereg mechanizmów, aby podołać tym głęboko zakorzenionym problemom. Dwa z nich to Rada Europy i OBWE. Jednak jest oczywiste, że potrzebne są bardziej skuteczne wysiłki, aby korzyści płynące z prawdziwej demokracji, stabilizacji społecznej i bezpieczeństwa osobistego mogły stać się udziałem całego kontynentu. Kanadyjczycy to rozumieją. Dlatego kanadyjskie oddziały pokojowe służą w Bośni od roku 1993. Dlatego Kanadyjczycy biorą udział w misji w Kosowie.

Chciałbym dzisiaj wyrazić szczególne uznanie dla wkładu Polski w budowę wspólnego europejskiego domu.

Przez ostatnie dziesięć lat świeciliście wspaniałym przykładem. Ugruntowaliście kwitnący i efektywny system demokratyczny, ugruntowaliście niezależną władzę sądowniczą, rozwinęliście efektywną politykę współpracy z sąsiadami, włączyliście się aktywnie w operacje pokojowe, zapewniliście siedzibę właśnie tu w Warszawie dla Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE. A także, ku mojej wielkiej osobistej satysfakcji, Polska podpisała Konwencję Ottawską o zakazie używania min przeciwpiechotnych.

Poprzez przemiany wolnorynkowe Polska daje też przykład narodom Europy Wschodniej i Środkowej. Kanada obserwuje z podziwem wytrwałość kolejnych polskich rządów na drodze reform gospodarczych, prowadzonych nawet za cenę bolesnych wyrzeczeń. Fakt, że jesteśmy obecnie partnerami w Światowej Organizacji Handlu oraz w Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego jest miarą Waszego sukcesu.

Zdajemy sobie sprawę, że pozostało jeszcze wiele ciężkiej pracy do zrobienia. Dla przykładu, wejście Polski do Unii Europejskiej będzie wymagało kolejnych trudnych decyzji i przekształceń. Jednak Kanada uważa, jak zapewniłem wczoraj pana premiera Buzka, że przyszłość Polski leży w ramach Unii Europejskiej i silnie popiera powiększenie tej organizacji.

Kanada uważa też, że sukcesy polityczne i gospodarcze nakładają na Polskę odpowiedzialne zadania w Europie Środkowej. Oczekujemy, że zaangażujecie się w pomoc krajom bałtyckim, Rosji, Białorusi, Ukrainie i krajom Europy Południowo-Wschodniej w przezwyciężaniu ich specyficznych trudności.

Będąc przy tym temacie uważam, że jesteśmy winni naszym dzieciom i historii możliwie największe starania w kierunku współpracy z Federacją Rosyjską, zmagającą się z obecnym kryzysem gospodarczym.

Rosja posiada wyjątkowe zasoby ludzkie i naturalne oraz ogromny potencjał gospodarczy i przemysłowy. Sukces Rosji w budowie trwałej demokracji i gospodarki rynkowej zadecyduje, czy w przyszłości Europa będzie strefą pokoju i dobrobytu, tak jak wszyscy tego pragniemy.

Gospodarka nakazowo-rozdzielcza nie sprawdziła się. Mamy wszyscy obowiązek pomóc Rosji oprzeć się pokusie odwrotu, przekonując ją o wartości utrzymania obecnego kursu, łagodząc stare podejrzenia i tworząc nowy, trwały klimat zaufania i współpracy.

Panie i Panowie, myślę że nie ma bardziej silnego i bardziej przekonującego przykładu zmian zakończonych sukcesem niż Polska.

Jestem głęboko wzruszony godnością, jaką ta wspaniała instytucja obdarzyła mnie, przedstawiciela narodu kanadyjskiego. Przyjmuję ją z pokorą zdając sobie sprawę, że wprawdzie stopień naukowy nadany jest mnie, lecz jego prawdziwą wartością jest potwierdzenie przyjaźni między naszymi narodami.

Jak powiedziałem wcześniej, historia potrafi nas często zaskakiwać. Jest tak dlatego, że prawdziwym motorem historii jest nie ideologia lub filozofia, lecz ludzie: ich duch, ich odwaga i ich pragnienie wolności.