fot. Maciej Górski
prof. dr hab. Romuald Bauer
Dziekan Kolegium Zarządzania i Finansów SGH
Hans-Joachim Paffenholz doktorem honoris causa SGH
W imieniu tych, którzy mieli możliwość stykania się z Panem Profesorem
Hans-Joachimem Paffenholzem w ramach jego współpracy z SGH oraz w
imieniu Rady Naukowej Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej
Handlowej w Warszawie, która wystąpiła z inicjatywą dzisiejszej
uroczystości, pragnę wyrazić ogromną radość, że dzięki przychylności
Senatu Akademickiego, z Jej Magnificencją Rektorem SGH Panią prof. dr
hab. Janiną Jóźwiak na czele, mogliśmy być przed chwilą świadkami
nadania prof. Uniwersytetu im. Gerharda Mercatora w Duisburgu
Hans-Joachimowi Paffenholzowi doktoratu honoris causa, tego najwyższego
wyróżnienia, jakim dysponuje uczelnia. Pragnę za to podziękować również
pozostałym osobom, które się do tego przyczyniły, a w szczególności
recenzentom w osobach Pani prof. dr hab. Lucyny Frąckiewicz z Akademii
Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Pana prof. dr hab.
Tadeusza Kierczyńskiego, byłego pracownika naszej Uczelni oraz
promotorowi Panu prof. dr hab. Wojciechowi Wrzoskowi.
Zasługi prof. H-J. Paffenholza dla naszej Uczelni i dla rozwoju
szkolnictwa ekonomicznego w Polsce, które przesądziły o nadaniu mu
doktoratu honorowego, o którym mówił promotor tego przewodu prof. dr
hab. W. Wrzosek nie budzą wątpliwości, czego wyrazem były wyniki
dwukrotnego głosowania na posiedzeniach Wysokiego Senatu naszej Uczelni.
Nie byłyby one jednak możliwe bez współdziałania innych profesorów z
uniwersytetów niemieckich. Nie sposób wszystkich ich wymienić, pozwólcie
zatem państwo, że wymienię tylko dwóch profesorów Uniwersytetu im.
Gerharda Mercatora w Duisbugru, którzy najintensywniej wspierali Pana
Profesora H-J. Paffenholza w jego staraniach o rozwój polsko-niemieckich
kontaktów naukowych i dydaktycznych, na których zasługi zwrócił uwagę w
swej recenzji prof. T. Kierczyński. Są nimi profesorowie: Dieter Cassel
i Dietmar Kath. Im również należą się nasze podziękowania.
Jeśli popatrzymy się wstecz, to w 90-letniej historii naszej Uczelni
możemy znaleźć wiele wpływów nauki niemieckiej. Już przy tworzeniu
naszej Uczelni wzorowano się na doświadczeniach nauki niemieckiej,
zwłaszcza na Handelshochschule w Lipsku, którą ukończyło kilku
późniejszych profesorów naszej Uczelni m.in. prof. Edward Lipiński,
rektor SGH działającej tajnie w Warszawie w okresie okupacji
hitlerowskiej pod kryptonimem MSH, pierwszy profesor naszej Uczelni,
któremu SGH nadała doktorat honorowy.
Był też okres - trzeba to wyraźnie powiedzieć - cieniem kładący się na
naszych wzajemnych stosunkach. To, że jesteśmy dziś świadkami nadania,
po raz pierwszy w historii naszej Uczelni, godności doktora honoris
causa uczonemu niemieckiemu oznacza, że zrobiono duży krok naprzód w
przełamaniu uprzedzeń, jakie w stosunkach między naszymi narodami
poczyniły systemy totalitarne, najpierw faszyzm niemiecki, a następnie
system stalinowski panujący po wojnie w Polsce.
Dziś sytuacja wygląda diametralnie odmiennie. Wiele dziedzin życia
politycznego, społecznego i gospodarczego Republiki Federalnej Niemiec
jest dla nas interesujących jako wzór do naśladowania. Łączy nas wiele
wspólnych interesów gospodarczych i politycznych. Możemy zatem z
optymizmem patrzeć na przyszłość stosunków między naszymi narodami i
państwami, możemy liczyć na Niemcy w naszych staraniach o wejście do
Unii Europejskiej i do NATO.
To, że w naszych wzajemnych stosunkach nastąpiły tak istotne zmiany
zawdzięczamy m.in. takim postaciom ze strony niemieckiej, jak honorowany
dziś przez nas Pan prof. H-J. Paffenholz. Jego wysiłki na nic by się
jednak nie zdały, gdyby również i z e strony polskiej nie występowały
dążenia do przezwyciężenia wzajemnych urazów, gdyby nie występowały
dążenia do nawiązania stałych wzajemnych kontaktów, które były i są
pożyteczne dla obu stron. Takie dążenia występowały wśród kadry naukowej
naszej Uczelni i to nie tylko po roku 1989, kiedy to nastąpiła zmiana
systemu politycznego w naszym kraju i od kiedy to nie trzeba wielkiego
bohaterstwa, aby nawiązywać i utrzymywać przyjazne stosunki z partnerami
zachodnimi, ale dużo wcześniej, kiedy to dzięki współpracy z prof. H-J.
Paffenholzem podejmowane były wspólne tematy badawcze, które - mówiąc
eufemistycznie - nie podobały się ówczesnym władzom. Tym ludziom też
należy się uznanie i podziękowanie.
W sposób szczególny zasługi prof. H-J. Paffenholza dla przybliżenia
polskim studentom i nauczycielom akademickim niemieckiej nauki
ekonomicznej przedstawił w swym wystąpieniu prof. dr hab. W. Wrzosek.
Trzeba jeszcze dodać, że prof. H-J. Paffenholz jest inicjatorem
powstania Polsko-Niemieckiego Forum Akademickiego przy SGH, które jest
instytucją finansowaną przez niemiecką instytucję promującą współpracę z
niemieckimi instytucjami akademickimi DAAD, w ramach którego to Forum
nasi studenci uczestniczą w zajęciach prowadzonych w Polsce przez
niemieckich wykładowców, a po ich zaliczeniu mają możliwość jedno lub
dwusemestralnych studiów w Republice Federalnej Niemiec.
Od powstania tego Forum tj. od 1993 r. prof. Paffenholz uczestniczy w
kształtowaniu i realizacji tego programu, prowadząc corocznie (obecnie
już po raz czwarty) obszerny, 60-godzinny wykład z mikroekonomii.
Wysłuchało w tym czasie tego wykładu nieco ponad 300 studentów, czyli
ok. 1/3 studentów czwartego semestru, którzy wybrali język niemiecki
jako swój pierwszy język obcy. Studenci oceniając zajęcia prowadzone w
ramach Polsko-Niemiec-kiego Forum podkreślają szczególnie talenty
dydaktyczne i niezmiernie staranne przygotowanie się prof. H-J.
Paffenholza do wykładów.
Do przedstawionej charakterystyki naszego honorowego doktora chciałbym
dodać jeszcze jeden, charakterystyczny dla niego rys, nie mający już nic
wspólnego z problematyką ekonomiczną, o której była dotychczas mowa.
Rozwijając swą współpracę z Polską stał się prof. H-J. Paffenholz
równocześnie miłośnikiem polskiej kultury. Ten, kto miał przyjemność
gościć w domu Pana Profesora Paffenholza, widział ogromne bogactwo
zgromadzonych w nim obrazów i rzeźb autorstwa polskich artystów. Można
by z nich utworzyć małe muzeum polskiej sztuki współczesnej.
Pan Profesor H-J. Paffenholz jest nie tylko admiratorem polskich sztuk
plastycznych, ale również polskiej literatury. Pozwolą państwo, iż dla
pokazania tego zainteresowania przedstawię jedno zdarzenie, które miało
miejsce w ubiegłym roku. Tak się złożyło, że prof. Paffenholz był w
Warszawie w dniu, w którym podano do publicznej wiadomości, iż laureatką
literackiej nagrody Nobla została nasza rodaczka Wisława Szymborska.
Prof. Paffenholz zapragnął natychmiast zdobyć jakiś tomik jej poezji.
Niestety księgarnie nie były przygotowane na to wydarzenie. Tomiki
wierszy Szymborskiej były w księgarniach nieobecne. Zaspokojenie
pragnienia zapoznania się z poezją naszej laureatki nagrody Nobla stało
się możliwe tylko przez uszczuplenie prywatnych zasobów Jej
Magnificencji Pani Rektor SGH, które to zasoby biblioteki domowej nie
ograniczają się, jak widać, wyłącznie do książek naukowych z uprawianej
przez Panią Rektor problematyki.
Nadanie tytułu doktora honoris causa prof. H-J. Paffenholzowi jest
podziękowaniem naszej Uczelni za jego dotychczasową działalność na rzecz
rozwoju naszej Uczelni, na rzecz intensyfikacji wzajemnych kontaktów
między polską i niemiecką nauką ekonomiczną i kulturą.
Mam nadzieję, że przyznany przed chwilą tytuł stanie się nowym bodźcem
dla rozwijania dotychczasowej działalności, dla służenia rozwojowi i
zbliżenia między naszymi dwoma narodami. Z tym przekonaniem pragnę
powiedzieć Panu Profesorowi H-J. Paffenholzowi: dziękujemy za już i
prosimy o jeszcze oraz życzyć mu dużo zdrowia, aby mógł te nasze
oczekiwania realizować. Wszystkiego najlepszego Panie Profesorze.
Herr Paffenholz, wir danken Ihnen für Ihre schwere Arbeit auf dem Gebiet
der Deutsch-Polnischen zusamenarbeit und wünschen Ihnen alles gutes und
weitere erfolge.
Wystąpienie promotora prof. dr hab. Wojciecha Wrzoska
Hans-Joachim Paffenholz, ukończywszy studia w Instytucie Gospodarki Światowej Uniwersytetu w Kilonii, od 1975 roku jest profesorem, najpierw w Dortmundzie, a od 1979 roku w Uniwersytecie w Duisburgu. Podstawowym przedmiotem Jego zainteresowań jako pracownika nauki jest problematyka ekonomiczna, obejmująca ogólne problemy funkcjonowania gospodarki oraz działalność jej podmiotów w warunkach kreowanych przez instrumenty polityki gospodarczej. Ten przedmiot zainteresowań wyznacza zarówno dokonania naukowe Profesora H-J. Paffenholza, jak również Jego wkład w rozwój polsko-niemieckiej międzyuczelnianej współpracy naukowej.
Trwałą misją Profesora H-J Paffenholza jest inicjowanie rozwoju badań naukowych oraz organizowanie międzyuczelnianej współpracy naukowej zgodnie z zasadą bezgranicznego wymiaru nauki (nauka nie zna granic). Urzeczywistniając tę misję, Profesor H-J. Paffenholz stał się inicjatorem oraz konsekwentnym promotorem wielostronnej współpracy naukowej i dydaktycznej Szkoły Głównej Handlowej z Uniwersytetem w Duisburgu. W 1997 roku mija 20 lat od rozpoczęcia tej współpracy, ale główne jej podstawy i kierunki zaczęły się krystalizować na początku lat 80-tych podczas pierwszego pobytu Profesora w naszej Uczelni w 1981 roku oraz w następstwie podpisania w 1983 roku formalnej, międzyuczelnianej umowy.
Profesor H-J. Paffenholz jako pełnomocnik Senatu Uniwersytetu w Duisburgu ds. współpracy z SGH był zawsze zwolennikiem wszechstronnej współ-pracy naukowej, obejmującej wspólne badania naukowe, organizowanie wspólnych seminariów naukowych młodych pracowników nauki oraz wzajemną wymianę studentów. Idea wszechstronnej współpracy naukowej zrodziła się jako wyraz postrzegania przez Profesora jedności oraz nierozłączności instytucji akademickich i środowisk akademickich.
Profesor H-J. Paffenholz był również zawsze zwolennikiem rzeczowości i konkretu. Współpraca naukowa, której był inicjatorem i promotorem była w związku z tym pozbawiona zbędnych deklaracji oraz pustej frazeologii. Była wyzwaniem dla jej polskich i niemieckich uczestników, którzy podejmowali ją ze świadomością wielkich obowiązków, ale również z uzasadnioną nadzieją na trwałe efekty poznawcze i praktyczne.
Rozwijając idee wszechstronnej współpracy naukowej, wypracował Profesor H-J. Paffenholz koncepcję wspólnych badań naukowych, organizowanych w mieszanych, polsko-niemieckich, zespołach badawczych, które konfrontowały swoje osiągnięcia badawcze podczas cyklicznie odbywanych seminariów i konferencji naukowych. Koncepcja ta przyniosła obfite owoce w postaci wartościowych publikacji naukowych i propozycji dotyczących reformowania polskiej gospodarki.
W myśl koncepcji wypracowanej przez Profesora H-J. Paffenholza były podejmowane przez pracowników naszej Uczelni oraz Uniwersytetu w Duisburgu wspólne badania w obrębie kilku nurtów badawczych. Pierwszy nurt badawczy był poświęcony problematyce inflacji oraz gospodarki drugiego obiegu, tzw. gospodarki nieformalnej w różnych systemach gospodarowania. Rodził się on w trudnych warunkach, gdyż problematyka ta była sytuowana wówczas w Polsce poza oficjalnym obiegiem poznawczym. Badania te, prowadzone w okresie 4 lat przez mieszane, polsko-niemieckie zespoły badawcze, koncentrowały uwagę na formach przejawiania się i tendencjach rozwojowych tych dwóch zjawisk oraz ich przyczynach i skutkach dla procesów gospodarowania. Efekty tych badań stały się trwałym wkładem zespołów badawczych oraz Profesora H-J. Paffenholza do współczesnej myśli społeczno-ekonomicznej. Wkład ten nie ogranicza się do abstrakcyjnego modelowania procesów społeczno-ekonomicznych, lecz obejmuje również projektowanie użytecznych rozwiązań w praktycznym regulowaniu zjawisk ekonomicznych. Kryterium użyteczności dokonań naukowych jest głównym przesłaniem Profesora H-J. Paffenholza w procesie podejmowania i rozwijania twórczych przedsięwzięć badawczych.
Badania te stały się podstawą cyklu oryginalnych publikacji poświęconych problematyce zwalczania inflacji oraz ograniczania sfery funkcjonowania gospodarki drugiego obiegu. Wśród nich były również publikacje, które zawierały projekty reformatorskich przedsięwzięć w tej dziedzinie. Projekty te wyprzedzały reformę gospodarczą w Polsce.
W tym nurcie mieszczą się również wspólne badania poświęcone analizie przesłanek, warunków i możliwości tworzenia polsko-niemieckich spółek joint ventures oraz zasad kształtowania polityki finansowej i przemysłowej w gospodarce rynkowej.